Een blog van Early Years Blog en geschreven door Patricia Tempelaars, master pedagoog en werkzaam als intern begeleider op een basisschool.
Mieke, een leerkracht van groep 1/2 loopt de teamkamer in en ploft in een stoel. “Alweer een ouder die denkt dat zijn kind hoogbegaafd is. Op school vind ik Sam helemaal niet opvallend slim ofzo. Wat is dat toch met die ouders tegenwoordig, ieder kind is blijkbaar hoogbegaafd. Ik weet het niet hoor, Sam heeft wel een grote woordenschat, maar wil nooit een opdracht doen zoals die bedoeld is. Vorige week nog, hij moest een puzzel van 6 stukjes maken, maar hij ging er mee bouwen en thuis schijnt hij puzzels van wel 48 stukjes te maken, dat is toch raar. Ach als Sam zo slim is, dan redt hij zich zelf wel, daar hoef ik als leerkracht weinig voor te doen, toch?”
De verwachting van leerkracht Mieke, dat begaafde leerlingen er wel zullen komen, ongeacht welk aanbod of begeleiding ze het kind biedt, is niet waar. Het is juist belangrijk om ook deze leerlingen de aandacht en tijd te geven die ze nodig hebben, zodat zij in ontwikkeling blijven én zich niet aanpassen aan hun omgeving.
Ontwikkelingsvoorsprong bij kleuters
Bij kinderen tot ongeveer 6 jaar wordt er nog niet gesproken over hoogbegaafdheid. Als een kind op een of meerdere ontwikkelingsgebieden duidelijk voorloopt, in vergelijking tot leeftijdgenoten, spreken we van een ontwikkelingsvoorsprong. Kinderen met een ontwikkelingsvoorsprong komen eerder in de kleuterfase en zijn ook weer eerder kleuter af.
Kleuters met een ontwikkelingsvoorsprong passen zich snel aan, al na 5 tot 6 weken. Dit betekent dat begaafde kleuters al snel minder gaan laten zien dan zij eigenlijk kunnen. (Voor een sprekend voorbeeld van hoe dit in zijn werk gaat, bekijk deze video op Youtube)
Het is belangrijk dat er voorkomen wordt dat een kleuter met een ontwikkelingsvoorsprong zich aanpast aan het niveau van zijn omgeving en daardoor onder zijn niveau gaat presteren. De onderwijsbehoeften van deze leerling moeten daarom zo vroeg mogelijk gesignaleerd worden.
Herkennen van kleuters met een ontwikkelingsvoorsprong
De meest effectieve manier om kleuters met een ontwikkelingsvoorsprong in beeld te krijgen is door ze uitdaging te bieden. Een kleuter laat niet zien wat hij kan, wanneer hij niet uitgedaagd wordt. Je zult hem dus moeten stimuleren, zodat je kunt observeren en signaleren. Wanneer je een kleuter uitdaagt, kunnen kenmerken van een ontwikkelingsvoorsprong en talenten zichtbaar worden. Vervolgens kun je hier op aansluiten met rijke activiteiten en passende begeleiding. Het belangrijkste is dat je alert blijft op mogelijke kenmerken van begaafdheid.
Kenmerken van een mogelijke ontwikkelingsvoorsprong bij kleuters zijn:
Niet alle bovenstaande kenmerken zijn bij iedere kleuter met een mogelijke ontwikkelingsvoorsprong aanwezig. Zie ze als aandachtspunten die je kunnen helpen om een kleuter met een ontwikkelingsvoorsprong in beeld te krijgen.
Naast het alert zijn op de signalen van mogelijke begaafdheid, kun je ook gebruik maken van signaleringsinstrumenten voor begaafdheid. Deze instrumenten maken gebruik van vragenlijsten die door de leerkracht, maar ook door de ouders, worden ingevuld. Voorbeelden hiervan zijn knappe kleuters, DHH-PO en SiDi. Via talentstimuleren.nl is een gratis instrument beschikbaar om een mogelijke ontwikkelingsvoorsprong bij kleuters vroegtijdig in beeld te krijgen.
Uitdagende leeromgeving creëren
Wil jij aan de slag met het bieden van een uitdagende leeromgeving, ook in de ogen van een kleuter met een ontwikkelingsvoorsprong, dan is het boek “Kleuters die nét iets meer kunnen” van Ann Meersman en Kirstin Stroobrandt (Acco, 2018) een aanrader. Dit boek bevat naast uitleg over wat een ontwikkelingsvoorsprong bij kleuters kan inhouden meer dan 400 tips om een uitdagende leeromgeving te creëren.
Enkele tips uit dit boek:
€ 0,- gratis download