Eind maart verschijnt bij ACCO Uitgeverijhet boek Opvoeden en autisme. Een inspiratiegids voor ouders. Dit boek is bedoeld voor ouders van een kind of jongere met autisme die meer willen weten over opvoeden en hun rol als ouder. Ook professionals die met gezinnen met een kind met autisme werken, kunnen inspiratie uit dit boek halen.
We vroegen de auteurs om een blik achter de schermen te geven. Hoe kwam het boek tot stand? Wat was hun grootste motivatie?
Hoe het allemaal begon… In 2009 zijn we vanuit de onderzoeksgroep Gezins- en Orthopedagogiek van de KU Leuven gestart met onderzoek naar de opvoeding van (jonge) kinderen en adolescenten met autisme. Eerst hebben we bij meer dan 500 ouders een vragenlijst afgenomen over hoe ze hun kind met autisme opvoeden. Daarna hebben we verschillende kinderen en hun ouders van dichtbij gevolgd door hen thuis of in het praktijkcentrum van de universiteit te observeren terwijl ze samen speelden of opdrachten uitvoerden. Ook hebben we ouders van een kind met autisme geïnterviewd om meer te weten te komen over wat ze voelen, denken en doen in de opvoeding van hun kind, bijvoorbeeld over hoe je aan je kind toont dat je hem of haar graag ziet, welke regels en afspraken er thuis zijn, of hoe je ervoor zorg dat je kind zich aan die regels houdt.
Daardoor hebben we veel geleerd over het opvoeden van kinderen met autisme. We merkten dat ouders van een kind met autisme bij de opvoeding geconfronteerd worden met allerlei uitdagingen. Dat ze geregeld dingen op dezelfde manier aanpakken als andere ouders, maar soms ook op zoek moeten naar creatieve oplossingen. Een kind met autisme opvoeden kan voor heel wat stress zorgen bij ouders, bijvoorbeeld bij het zoeken naar manieren om je kind bij te sturen, door onbegrip vanuit de omgeving of onzekerheid over de toekomst.
Hoe zijn we op het idee gekomen om dit boek te schrijven?
Op basis van ons onderzoek hebben we verschillende wetenschappelijke artikelen geschreven. We wilden onze bevindingen en ervaringen ook graag vertalen naar een inspiratiegids voor ouders om zo een brug te slaan tussen het wetenschappelijk onderzoek en de dagelijkse opvoedingspraktijk. Op die manier kunnen we iets teruggeven aan de vele ouders en kinderen die in de afgelopen jaren met veel enthousiasme aan ons onderzoek hebben meegewerkt.
We hebben natuurlijk zelf ook veel boeken over autisme gelezen en we merkten dat de meeste boeken vooral gaan over wat autisme precies is, hoe kinderen met autisme denken en welke problemen je als ouder tegen kunt komen in allerlei dagelijkse situaties. Er zijn echter veel minder boeken die zich richten op hoe het is om ouder te zijn van een kind met autisme en wat dat concreet in de opvoeding vraagt en betekent. Daarom wilden wij een andere invalshoek kiezen en bij dit boek vertrekken vanuit de ouder en de opvoeding.
Hoe heeft het boek verder vorm gekregen?
We beslisten al vrij snel om het boek op te splitsen in twee delen: ‘stilstaan bij opvoeden’ en ‘aan de slag met opvoeden’. Binnen die delen komen drie belangrijke thema’s van opvoeding terug, die we ook in het onderzoek onderscheiden: voelen, denken en doen als opvoeder. In het eerste deel begint elk hoofdstuk met wat uitleg over het thema, waarbij we ook mogelijke uitdagingen beschrijven in het opvoeden van een kind met autisme. We laten daarbij telkens verschillende ouders aan het woord. De hoofdstukken in het eerste deel worden afgesloten met een aantal vragen of opdrachten waarbij je als ouder kunt stilstaan en nadenken over hoe jij als ouder daarin staat. In het tweede deel geven we meer uitleg over hoe je dit thema kunt aanpakken in je eigen gezin, opnieuw aan de hand van vragen en voorbeelden.
We hebben op verschillende momenten delen van het boek laten lezen door ouders en hulpverleners van Het Raster, de Brabantse Dienst voor Thuisbegeleiding, het Expertisecentrum Autisme, GAUZZ en Magenta. Zij wezen ons op dingen die nog onduidelijk waren, brachten ons op nieuwe ideeën en hebben zo mee het boek vormgegeven. Op vraag van de ouders hebben we bijvoorbeeld nog twee thema’s in het deel ‘aan de slag’ toegevoegd: ‘je kind op school’ en ‘broers en zussen’.
Voor ons was het belangrijk dat de vormgeving ervoor zou zorgen dat ouders gemakkelijk hun weg vinden in het boek. Ook wilden we graag afbeeldingen die de basisideeën van het boek concreet weergeven. Daarom zijn we al vroeg in het schrijfproces op zoek gegaan naar een illustrator en vormgever met interesse in het onderwerp. Met veel creativiteit heeft Lien Geeroms vorm en inhoud gegeven aan al onze wensen.
Hoe kunnen ouders en professionals met dit boek aan de slag?
Het boek is in de eerste plaats bedoeld voor ouders van een kind met autisme die meer willen weten over de opvoeding. We richten ons op ouders van kinderen van verschillende leeftijden, verschillende ontwikkelingsniveaus en in verschillende fasen van hulpverlening. Ouders die pas de diagnose van hun kind kregen, hebben vaak nog veel vragen en krijgen soms nog geen hulp, omdat ze op een wachtlijst voor bijvoorbeeld thuisbegeleiding staan. Maar ook ouders die al veel langer weten dat hun kind autisme heeft, kunnen bij het opgroeien van hun kind nieuwe vragen hebben over de opvoeding. Ouders kunnen de gids gebruiken om na te denken over de opvoeding van hun kind en via uitleg, citaten van andere ouders en opdrachten ideeën vinden om mee aan de slag te gaan in hun eigen gezin. Ook hulpverleners kunnen het boek gebruiken als inspiratiegids of bijvoorbeeld om samen met ouders het boek of delen van het boek door te nemen.
Van auteurs: Yoni Peeters, Lotte van Esch, Jarymke Maljaars, Greet Lambrechts, Hannah Boonen, Karla Van Leeuwen en Ilse Noens
Opvoeden en autisme verschijnt eind maart 2018 bij Uitgeverij Acco.