Acco publiceerde in 2018 het boek Autisme centraal, methodiek voor ouders en begeleiders van Kobe Vanroy. Hoewel de methodiek uit het boek geen kant-en-klaar actieplan is, biedt het boek wel een duidelijke houvast. De AutismeCentraalMethodiek wordt in het boek visueel voorgesteld door een controlepaneel, dat dient als stevig stukje zelfreflectie.
Het paneel helpt je jouw aanpak en visie te monitoren. Je neemt controle over je doen en laten als begeleider of ouder van een uniek iemand met autisme. Je kunt de thema’s van het controlepaneel eenvoudig onthouden aan de hand van de eerste zes letters van het alfabet.
AUTISTISCH DENKEN
BASISRUST
CONCRETE COMMUNICATIE
DUBBELSPOOR
EIGENHEID
FUNCTIONALITEIT
In de vorige blog Aandacht voor autisch denken gingen we dieper in op het eerste thema en de oplossingstheorie Theory of Mind (ToM). ToM is de vaardigheid die toelaat bewust te zijn van je eigen en andermans denken. Die vaardigheid is nodig om elkaars woorden of gedrag te begrijpen.
In deze blog gaan we verder met het tweede thema, namelijk basisrust.
Stress kenmerkt het leven van veel mensen met autisme. De uitdagingen waarmee ze geconfronteerd worden, liggen niet steeds binnen hun mogelijkheden; de hoeveelheid prikkels die ze aangeboden krijgen, valt niet steeds binnen hun behoefte. Dat maakt het moeilijk om in het dagelijkse leven te kunnen functioneren. Hun stressemmertje raakt vlug vol en loopt maar langzaam leeg.
Begeleiders van mensen met autisme proberen daarom steeds oog te hebben voor basisrust: uitdagingen op maat, prikkels in evenwicht. Dat is een noodzakelijke voorwaarde om tot leren en (over)leven te komen.
Basisrust
We hebben het allemaal al wel eens meegemaakt: je bent bezig met iets dat goed vooruitgaat, vaak zelfs leuk is om te doen en de tijd vliegt voorbij. Of het dan gaat om tuinieren, verslagen typen, een boeiend boek lezen of je huis opruimen, dat maakt niet uit. De activiteit ging goed en achteraf krijg je er zelfs energie van. Je was in een flowtoestand.
Voor mensen met autisme is dat niet anders. Het is zelfs een waardevol doel voor begeleiders om te bereiken. Maar hoe kom je in zo’n toestand? Wanneer ben je in een flow? Dat heeft vooral te maken met evenwicht. Niet alleen de activiteit, maar ook je capaciteiten spelen daarin een grote rol. Wanneer je bijvoorbeeld een taak krijgt die, net uitdagend genoeg is, dan werkt dat niet alleen motiverend, maar geeft het je ook dat flowgevoel. Opdrachten die te moeilijk zijn, doen dat niet, want je denkt al vlug: ik kan het toch niet. En dat geeft enkel stress. Te eenvoudige situaties zijn ook niet goed voor de flow, want die worden al vlug saai. Het loont dus de moeite om te onderzoeken hoe we mensen met autisme in een flow kunnen helpen door een evenwicht te zoeken tussen capaciteiten en activiteit.
Het is belangrijk dat de uitdaging van de activiteit op maat van de mogelijkheden van de persoon met autisme is om tot een optimaal functioneren te komen. Het evenwicht tussen uitdagingen en mogelijkheden wordt niet zomaar een flow die wel eens de moeite waard kan zijn om na te streven, maar een fundamentele basisrust die nodig is om alle verwarring aan te kunnen.
Voor mensen met autisme is basisrust dubbel zo belangrijk omdat een uitdaging dubbel zoveel aandacht vraagt door de prikkels die ze al dan niet ervaren en het autistisch denken (waarover je meer kan lezen in onze vorige blogpost).
Hoe kan je zorgen voor basisrust?
Begeleiders en mensen met autisme hebben heel wat kansen op het gebied van basisrust. Het gaat steeds om het hanteerbaar maken van de uitdaging door voorspelbaarheid en duidelijkheid te bieden. Het gaat over ruimte creëren, zodat taken en activiteiten zonder onnodige stress uitgevoerd kunnen worden.
Het zijn in eerste instantie omgevingsaanpassingen die de uitdagingen hanteerbaar maken. Zoals overbodige prikkels vermijden, of juist prikkels aanbieden. De informatie duidelijk, voorspelbaar en hanteerbaar maken. De manier waarop mensen met autisme denken, brengt namelijk veel onzekerheden met zich mee. Ze komen daardoor geregeld voor moeilijke uitdagingen te staan die eenvoudig lijken voor mensen zonder autisme.
Vergeet niet dat de perceptie van de persoon met autisme heel belangrijk is. Soms denken begeleiders wel eens: deze opdracht moet hij zeker wel aankunnen. Natuurlijk helpen een positieve houding en een steuntje in de rug, maar het zijn in eerste instantie de omgevingsaanpassingen die de uitdagingen hanteerbaar maken.
Over het boek
De AutismeCentraalMethodiek helpt je anders kijken naar het gedrag van mensen met autisme én naar je eigen begeleiding. Aan de hand van zes kernbegrippen – die je gemakkelijk kan onthouden als je de eerste zes letters van het alfabet kent – helpt de methodiek je om een autismevriendelijke school-, leefgroep-, thuis- of werkomgeving te creëren. Dit boek is geen wondermiddel dat alle moeilijkheden magisch uit de wereld zal helpen. Het is wel een duidelijk overzicht dat je doet inzien waar kansen liggen, telkens met oog en respect voor autistisch denken.