Bijna één op de honderd mensen heeft autisme. Autisme komt voor op alle leeftijden en niveaus van intelligentie, van diep verstandelijke beperkingen tot hoogbegaafdheid. Het is een gevolg van een stoornis in de hersenen, die de wetenschap nog niet heeft kunnen ontcijferen. Wat we wel weten, is dat mensen met autisme informatie verwerken op een andere manier: veel rechtlijniger, minder intuïtief, absoluter en letterlijker.
De AutismeCentraalMethodiek
Acco publiceerde in 2018 het boek Autisme centraal, methodiek voor ouders en begeleiders van Kobe Vanroy. Hoewel de methodiek uit het boek geen kant-en-klaar actieplan is, biedt het boek wel een duidelijke houvast. De AutismeCentraalMethodiek wordt in het boek visueel voorgesteld door een controlepaneel, dat dient als stevig stukje zelfreflectie.
Controlepaneel Autisme Centraal – CP-11
Het uitgangspunt is niet: ‘hoe kan ik het gedrag van iemand met autisme controleren om het precies naar mijn hand te zetten?’ Het paneel helpt je wel jouw aanpak en visie te monitoren. Je neemt controle over je doen en laten als begeleider of ouder van een uniek iemand met autisme. Je kunt de thema’s van het controlepaneel eenvoudig onthouden aan de hand van de eerste zes letters van het alfabet:
AUTISTISCH DENKEN
BASISRUST
CONCRETE COMMUNICATIE
DUBBELSPOOR
EIGENHEID
FUNCTIONALITEIT
In deze reeks blogs gaan we op elk thema iets dieper in.
We proberen van alle thema’s, die je nu misschien wat vaag in de oren klinken, concrete handvatten te maken om mensen met autisme te begeleiden en ondersteunen. Het controlepaneel helpt je om mensen met autisme te ondersteunen om ook zelf controle te nemen over de mogelijkheden en valkuilen die ze elke dag ervaren. Op die manier werken begeleiders en mensen met autisme aan hun persoonlijke groei en welbevinden.
Autistisch denken
CP-11 – Autistisch denken
Het onderwerp van vandaag is autistisch denken. Wie informatie anders verwerkt, zal anders reageren op de wereld van mensen en dingen. Soms gebeurt dat op een onverwachte of ongepaste manier. Bij mensen met autisme merken we dat op twee grote gebieden: in de omgang en communicatie met anderen, en in hun flexibiliteit in handelen. Wat mensen met autisme onderscheidt van mensen zonder autisme, is niet zozeer hun gedrag, maar de wijze waarop ze waarnemen en denken. Wie mensen met autisme wil begeleiden, thuis, op school, op het werk of in de leefgroep, zal steeds moeten vertrekken vanuit het autistisch denken.
Het vraagt kennis van het autistisch denken om verder te kijken dan interpretaties om tot de ware toedracht te komen. Daarnaast zijn heel wat mensen met autisme experts in het camoufleren, zeker zij als ze een normale of hoge intelligentie hebben. Dat betekent dat hun gedrag niet altijd goed weerspiegelt wat er in hun denken omgaat. Ze schikken zich naar de verwachtingen die op dat moment gesteld worden. Wanneer je begrijpt wat er zo anders is aan het autistisch denken, dan liggen heel wat nuttige oplossingsstrategieën voor de hand. We gaan in deze blog dieper in op een van deze theorieën, namelijk Theory of Mind (ToM). Over de andere theorieën kun je meer lezen in het boek.
Theory of Mind (ToM)
ToM is de vaardigheid die toelaat bewust te zijn van je eigen en andermans denken. Die vaardigheid is nodig om elkaars woorden of gedrag te begrijpen. Mensen met autisme hebben daar moeite mee. Ze begrijpen impliciete boodschappen of bedoelingen niet altijd even goed. Meer nog, ToM gaat over je hele binnenkant. Emoties begrijpen en interesses of kennis inschatten, zijn ook lastig. Dat kun je dan wel eens merken aan hun antwoorden of reacties. Heel wat normaal begaafde mensen met autisme proberen de bedoelingen achter boodschappen te beredeneren met hun intelligentie. Via gesloten redeneringen (‘als X, dan Y’) compenseren ze de moeilijkheden die ontstaan door een gebrekkige ToM. Maar die gesloten redeneringen houden vaak geen rekening met de context en zijn dus niet altijd correct.
In de volgende blog zullen we het hebben over het belang van basisrust.
Over het boek
De AutismeCentraalMethodiek helpt je anders kijken naar het gedrag van mensen met autisme én naar je eigen begeleiding. Aan de hand van zes kernbegrippen – die je gemakkelijk kan onthouden als je de eerste zes letters van het alfabet kent – helpt de methodiek je om een autismevriendelijke school-, leefgroep-, thuis- of werkomgeving te creëren. Dit boek is geen wondermiddel dat alle moeilijkheden magisch uit de wereld zal helpen. Het is wel een duidelijk overzicht dat je doet inzien waar kansen liggen, telkens met oog en respect voor autistisch denken.
Kobe Vanroy, Autisme centraal. Methodiek voor ouders en begeleiders.
(Acco uitgeverij, Leuven, 2018). 144 blz. €40,70. ISBN: 9789463448598
Verkrijgbaar via de Acco-webshop of in de boekhandel.
Over de auteur
Kobe Vanroy is internationaal educatief medewerker bij het kenniscentrum Autisme Centraal. Vanuit een ruime praktijkervaring met mensen met autisme en verschillende opleidingen in onderwijs, oplossingsgerichte begeleiding en talentontwikkeling geeft hij cursussen en lezingen in binnen- en buitenland.